پارکینسون

بیماری پارکینسون چیست؟

 

پارکینسون یک اختلال مغزی است که به تدریج سبب از بین رفتن کنترل ماهیچه‌ها می‌شود. علائم پارکینسون در ابتدا بسیار ملایم و کم است و گاهی ندیده گرفته می شود. علائم مشخص بیماری عبارت‌اند از : لرزش، سفتی، آهسته شدن حرکات بدن و تعادل کم . پارکینسون در اصل به نام " فلج لرزشی" شناخته می‌شد، اما هر شخص مبتلا به پارکینسون لرزش ندارد.

 

پیشرفت پارکینسون

 

با وجودی که پارکینسون می‌تواند خیلی ترسناک باشد، اما امید به زندگی در افراد مبتلا به این بیماری مانند دیگر انسان‌های سالم است. برای بعضی افراد علائم به کندی و در طول 20 سال‌نمایان می‌شود. درمان زود هنگام می‌تواند سال‌هایی تقریباً بدون علائم را برای بیماران همراه داشته باشد. حدود 5 تا 10 درصد از مبتلایان تا قبل از 50 سالگی به این بیماری دچار می‌شوند.

 

علائم اولیه‌ی پارکینسون

 

علائم اولیه‌ی پارکینسون ممکن است بسیار دقیق و ریز بوده و با بیماری های دیگر اشتباه گرفته شود. این علائم شامل:

• لرزش خفیف انگشت، دست، پا یا لب

• سفتی یا اختلال در راه رفتن

• مشکل در بلند شدن از صندلی

• دست خط شلوغ و ریز

• حالت خمیده داشتن

• حالت جدی بودن در صورت همانند یک ماسک

 

علائم:

لرزش

 

لرزش یک علامت اولیه برای حدود 70 درصد از مبتلایان به پارکینسون است. این نشانه اغلب در انگشتان یا دست در زمانی که دست در حالت استراحت است، نه زمانی که با آن کار می‌شود، اتفاق می‌افتد. لرزش به صورت منظم است و اغلب در هر ثانیه 6 ضربه دارد یا لرزش آن به حالت "چرخاندن مهره " است، به صورتی که انگار فرد بین انگشت شصت و اشاره‌اش در حال غلتاندن یک مهره است. لرزش می‌تواند علامت بیماری‌های دیگر نیز باشد، بنابراین این علامت به تنهایی به معنی پارکینسون نیست.

 

اختلال در حرکات

 

هرچه افراد مسن تر می‌شوند، به صورت طبیعی کارهای آن‌ها آهسته‌تر می‌شود. اما اگر این اختلال در حرکات ناشی از پارکینسون باشد، ممکن است حرکات آهسته روی زندگی روزمره‌ی آن‌ها تأثیر بگذارد. زمانی که آن‌ها می‌خواهند حرکت کنند، ممکن است بدن به درستی واکنش نشان نداده و یا ممکن است ناگهان متوقف شوند. راه رفتن به شکلی که بدن به این سو آن سو حرکت کند و داشتن صورتی با حالت ماسک دار که در افراد مبتلا به پارکینسون دیده می‌شود، ممکن است به علت اختلال در حرکات باشد.

 

 عدم تعادل

 

در افراد مبتلا به پارکینسون، معمولاً به علت متمایل شدن سر و شانه‌ها به سمت جلو، حالتی خمیده ایجاد می شود. در کنار مشکلات دیگر حرکتی، آنها ممکن است در تعادل خود نیز مشکل داشته باشند. این وضعیت خطر افتادن را افزایش می‌دهد.

 

سفتی و خشکی بدن

 

سفتی زمانی اتفاق می‌افتد که ماهیچه‌ها سفت شده و شل نمی‌شوند. برای مثال ممکن است هنگامی که شخص راه می‌رود بازوهای او نوسان نداشته و تکان نخورند. ممکن است در ماهیچه‌ها گرفتگی یا درد مشاهده شود. بیشتر افراد مبتلا به پارکینسون این سفتی و خشکی در ماهیچه ها را تجربه می کنند.

 

علائمی فراحرکتی

 

علائم دیگری نیز در مبتلایان رایج است، اما همه افراد آنها را تجربه نمی کنند. این علائم ممکن است شامل این موارد می شود:

1. بی‌قراری در خواب یا خستگی روزانه

2. صدای نرم یا لکنت زبان

3. بلعیدن دشوار

4. مشکلات حافظه، گیجی یا جنون

5. پوست چرب و شوره‌ی سر

6. یبوست

 

تشخیص پارکینسون

 

اغلب از اسکن‌های مغزی برای تشخیص پارکینسون استفاده نمی‌شود. اگرچه ممکن است برای کنار گذاشتن احتمال مشکلات دیگر، از آنها استفاده شود. به جای آن ممکن است پزشکتان از شما بخواهد:

1. با زدن انگشت شصت و اشاره به هم یا پای خود ضربات آهسته‌ای بزنید تا آهسته شدن حرکات شما را اندازه بگیرد.

2. دست خود را شل کنید تا لرزش آن را ببیند

3. زمانی که گردن، پا و دست‌های شما را تکان می‌دهد، رها و شل باشید تا سفتی را چک کند

4. زمانی که شما را از پشت هل می‌دهد بایستید تا تعادل شما را بررسی کند.

 

پارکینسون یا لرزش اساسی؟

 

اگر شما لرزش دارید اما هیچ‌کدام از علائم دیگر پارکینسون را ندارید، مانند سفتی یا آهستگی حرکت، شما ممکن است لرزش اساسی خفیفی داشته باشید. این لرزش ارثی بوده و از پارکینسون رایج تر هستند و اغلب به هر دو دست در یک حد تأثیر می‌گذارد. برخلاف پارکینسون، در اینجا لرزش در هنگام کار کردن بیشتر است. لرزش اساسی به داروهای رایجی که برای پارکینسون استفاده می‌شود پاسخ نشان نمی‌دهد، اما ممکن است با داروهای دیگری درمان شود.

 

چه کسی به پارکینسون مبتلا می‌شود؟

 

زمان میانگین برای شروع پارکینسون 62 سالگی است، اما در افراد بالای 60 سال نیز 2 تا 4 درصد احتمال بیماری وجود دارد. وجود شخصی مبتلا به پارکینسون در خانواده، کمی احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد. مردها یک ونیم برابر بیشتر از زنان امکان ابتلا به آن را دارند.

 

چه چیزی موجب PD (بیماری پارکینسون) می‌شود؟

 

یک قسمت در ریشه مغز که سوبستانتیا نیگرا (Substatia nigra) نامیده می‌شود، حرکات را کنترل می‌کند. در بیماری پارکینسون، سلول‌های سوبستانتیا نیگرا تولید دوپامین ( ماده‌ای شیمیایی که به ارتباط سلول‌های عصبی کمک می‌کند) را متوقف می‌کنند.  وقتی تولید دوپامین در سلول از بین می‌رود، مغز پیغام‌های لازم برای چگونگی و زمان حرکت را دریافت نمی‌کند.

 

مراحل PD

 

پارکینسون جلو رونده است به این معنی که تغییرات داخل مغز در طول زمان همواره ادامه دارد. پزشکان مرحله‌ی پارکینسون را با ارزیابی دقیق نشانه‌ها مشخص می کنند. مقیاس های Hoehn و Yahr روش های رایج برای نشان دادن شدت علائم هستند. مقیاس بیماری پارکینسون، وضوح ذهنی و فعالیت‌ها، رفتار و احساسات، فعالیت‌های روزانه‌ی زندگی و عملکردهای حرکتی را اندازه می‌گیرد. یافتن مرحله‌ی بیماری می‌تواند به انتخاب بهترین درمان کمک کند.

 

درمان:

لوودوپا

 

Levodopa یک آمینواسید است که مغز آن را به دوپامین تبدیل می‌کند. لوودوپا از دهه‌ی 1970 استفاده می شده است و همچنان بهترین درمان برای پارکینسون است. این درمان اختلال در حرکات و سفتی را کاهش داده و به افراد کمک می‌کند تا راحت‌تر حرکت کنند. به تدریج ممکن است لوودوپا به سرعت تحلیل برود. این درمان نباید با رژیم‌های غذایی با پروتئین زیاد استفاده شود. اثرات جانبی این بیماری تهوع، استفراغ و خواب‌آلودگی است. خیال‌بافی، سوء ظن شدید و حرکات غیرارادی ممکن است بر اثر مصرف طولانی مدت اتفاق بیفتد.

 

دوپامین اگونیست

 

داروهایی که کار دوپامین را تقلید می‌کنند دوپامین اگونیست نامیده می‌شوند و برای به تأخیر انداختن علائم حرکتی پارکینسون استفاده می‌شوند. این دارو شامل Apokyn، Mirapex، Parlodel و Requip است. آپوکین یک داروی تزریقی است که زمانی که اثرات لوودوپا روبه از بین رفتن است استفاده می‌شود. عوارض جانبی آن شامل تهوع و استفراغ، خواب‌آلودگی، نگه‌داری مایعات و جنون است.

 

داروهای دیگر

 

کومتان و تاسمار می‌توانند به افزایش تاثیر لوودوپا کمک کنند، و ممکن است دارای اثر جانبی همانند اسهال باشند. بیمارانی که از تاسمار استفاده می‌کنند باید مرتباً کارکرد کبد آن‌ها بررسی شود. استالوو دارویی است که از ترکیب کاربیدوپا، لوودوپا و انتاکاپون ایجاد می شود.

الدپریل، آزیلکت و زالاپار مانع کاهش تاثیر دوپامین می‌شوند و ممکن است در مراحل اولیه بیماری یا همزمان با لوودوپا تجویز شوند. این داروها نباید با داروهای ضد افسردگی خاصی استفاده شوند.

 

جراحی تحریک عمیق مغزی

 

الکترودها می‌توانند در یکی از سه ناحیه‌ی مغز استفاده شوند – globus pallidus (قسمت میانی هسته‌ی مغز)، تالاموس و subthalamic nucleus (قسمتی از مغز مربوط به حرکات)، در یک یا هردو سمت سر. یک مولد ضربان در قفسه‌ی سینه در نزدیکی ترقوه قرار داده می شود. ضربان های الکتریکی مغز را تحریک می‌کنند تا میزان سفتی، لرزش و اختلالات حرکتی بیمار را کاهش دهد. این امر جلوی پیشرفت پارکینسون را نگرفته و بر نشانه های دیگر تاثیری نمی گذارد. همه‌ی افراد برای این جراحی مناسب نیستند.

 

جراحی تالاموتومی و پالیدوتومی

 

این جراحی‌ها از انرژی فرکانس رادیویی برای تخریب دائمی ناحیه‌ای به اندازه‌ی نخود در globus pallidus (قسمت میانی هسته‌ی مغز) یا تالاموس استفاده می کنند. این نواحی با لرزش، سفتی و اختلالات حرکتی مرتبط هستند. بنابراین پس از جراحی با کاهش تکیه بر لوودوپا، حرکت بهبود می‌یابد. اگرچه به دلیل بازگشت‌ناپذیر بودن، این جراحی از تحریک عمیق مغزی کمتر رایج هستند.

 

رژیم غذایی بهتر برای مبتلایان به پارکینسون:

 

داشتن یک رژیم غذایی متعادل و همراه با کلسیم و ویتامین D برای استحکام استخوان‌ها بسیار مهم است. اگرچه ممکن است پروتئین با لوودوپا مغایرت کند، می‌توانید با خوردن پروتئین نیم ساعت قبل از غذای اصلی از مشکل ممانعت کنید. اگر حالت تهوع دارید داروهای خود را با نوشابه غیر الکلی گازدار یا شیرینی مصرف کنید. خوردن غذایی با فیبر زیاد و سرشار از مایعات از یبوست جلوگیری می‌کند.

 

آیا می‌توان جلوی علائم را گرفت؟

 

محققان برای یافتن مکمل یا هر ماده‌ی غذایی که بتواند مانع خطر پارکینسون برای بافت عصبی باشد تحقیق می‌کنند، اما برای گفتن اینکه آیا این ماده ها موثر هستند خیلی زود است. کسانی که زیاد قهوه می‌خورند یا سیگار می‌کشند، احتمال پارکینسون در آن‌ها کمتر است. ( اگرچه سیگار کشیدن آسیب‌های جدی زیادی برای سلامتی دارد)

 

نقش سموم محیطی

 

محققان نشان داده‌اند که استفاده از کشنده‌های شیمیایی و علف‌کش‌ها خطر پارکینسون را افزایش می‌دهد. بعضی از افراد به صورت ژنتیکی حساسیت بیشتری به سموم محیطی دارند. تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.

​

پارکینسون و ورزش

 

ورزش کردن می‌تواند مغز را قادر به استفاده‌ی موثرتر از دوپامین کند. همچنین ورزش به بهبود هماهنگی‌های حرکتی، تعادل، راه رفتن و لرزش کمک می کند. برای بهترین تأثیر، باید پیوسته و با بیش‌ترین شدتی که می‌توانید ورزش کنید، ترجیحاً 3 یا 4 بار در هفته و به مدت 1 ساعت. نشان داده شده است که کار کردن روی یک تردمیل یا دوچرخه‌سواری مفید است. تای چی و یوگا ممکن است به تعادل و انعطاف‌پذیری کمک کنند.

 

زندگی با پارکینسون

 

پارکینسون بر جنبه‌های متعددی از زندگی روزانه تاثیر می گذارد، اما با مصرف دارو و تطبیق می‌توانید همچنان فعال بمانید. مصرف دارو سبب می‌شود از عهده‌ی اختلالات خلقی مانند افسردگی یا نگرانی برآیید. یک متخصص درمان شناسی ( تراپیست) می‌تواند ارزیابی ای از محیط امن خانه برای شما فراهم کند. شما باید چیزهایی که ممکن است باعث زمین خوردن شوند را از بین ببرید، مانند قالیچه یا طناب و در حمام میله‌ای برای تکیه و گرفتن اضافه کنید. یک متخصص گفتاردرمانی می‌تواند به بلعیدن و مشکلات صحبت کردن شما کمک کند.

 

نکته‌ای برای مراقبان:

 

نگهداری از بیمار مبتلا به پارکینسون ممکن است با مشکلاتی همراه باشد. با کاهش مهارت‌های حرکتی، کارهای ساده دشوارتر می شوند، اما شخص بیمار ممکن است برای مستقل بودن در کارهایش با شما بحث کند.